Zelfvoorzienende samenleving dankzij voedselbossen

In Nederland is een zelfvoorzienende samenleving veel dichterbij dan het lijkt, dankzij de aanleg van voedselbossen. Met deze speciale aanplant van een combinatie van bomen, struiken en planten die eetbaar zijn, kunnen hectares in ons land worden omgetoverd tot voedselparadijzen voor ieder. Stel je eens voor dat al het stadsgroen en de uitgestrekte grasvelden omgetoverd zouden worden in eetbare voedselbossen!

Nederland kan onafhankelijk worden van multinationals voor de voedselvoorziening door zelfvoorzienend voedsel te gaan verbouwen: kleinschalig en lokaal. Succesvolle voorbeelden hiervan zijn Cuba, dat noodgedwongen deze stap meer dan 20 jaar geleden moest zetten en Rusland dat hongersnood in 1990 met de dacha’s wist te voorkomen.

Zou het niet prachtig zijn als elk gehucht, dorp en stad minimaal één voedselbos heeft vol met eetbare en andere nuttige planten? Een plek waar mensen kunnen zien, proeven en leren hoe ze zelf ook een eetbare bostuin aan kunnen gaan leggen zo dicht mogelijk bij hun eigen huis?

Permacultuur maakt gebruik van meerjarige planten (climax vegetatie) en het ontbreken van wisselteelt en jaarlijkse grondbewerkingen (‘no-till’ landbouw – Masanobu Fukuoka). Het is meestal gericht op kleinschalige zelfvoorzienende landbouw. Permacultuur is een afkorting van permanente agricultuur en permanente cultuur. Het is in de jaren 70 ontwikkeld aan de universiteit van Tasmanië, Australië door Bill Mollison en David Holmgren.

Een permacultuursysteem wordt gemaakt door te kijken naar de drie ecologische hoofdfactoren: zon, water en wind, en hoe deze in het systeem kunnen worden geïntegreerd door rekening te houden met bodemstructuur en -reliëf. In Nederland is het belangrijk om het permacultuurontwerp zo te maken dat er veel zon wordt opgevangen en dat sterke winden worden omgeleid.

Enkele voorbeelden

Bikkershof in Utrecht bestaat al meer dan 25 jaar en een tijdlang was de Bikkershof net als veel andere binnenterreinen in de wijk Wittevrouwen in gebruik als bedrijfsterrein. Begin jaren 80 bleken bodem en grondwater zwaar vervuild te zijn! (Erfenis van de garagebedrijven). Een klein groepje zette zich hardnekkig in om het terrein zo snel mogelijk gesaneerd te krijgen. Het duurde vijf jaar voor de bodem schoon was. Na een politieke actie tegen de toenmalige wethouder lukte het om het terrein volledig zelf te gaan beheren. In 1987 werd deze permacultuur tuin officieel geopend en sindsdien is deze alleen maar mooier geworden volgens de bewoners. De Bikkershof is één van de eerste zelfbeheerprojecten in ons land.

EVA-Lanxmeer in Culemborg volgens de website telt EVA-Lanxmeer inmiddels 300 huishoudens die bijvoorbeeld samenwerken in de gezamenlijke tuin van hun hof, in het beheer van het openbaar groen, in het delen van auto’s,  in de opwekking van duurzame energie en in de ontwikkeling van stadsboerderij Caetshage. De uitgangspunten zijn het zoveel mogelijk sluiten van energiekringlopen, lokale en biologische voedselproductie, duurzame waterhuishouding en duurzame energievoorziening.

Van noord tot zuid bloeien allerlei initiatieven op, zie hier de overzichtskaart.

Wij bezochten de EcoVredegaard op de grens van Arnhem en Nijmegen en spraken met Syne Fonk. Zie video.

Voorbeeld van een Voedselbos in aanleg. De EcoVredegaard in Park Lingezegen.

Fonk presenteert vol trots het perceel grond aan de grens van Arnhem en Nijmegen waar binnen 10 jaar een voedselbos EcoVredegaard zal zijn gegroeid. Het bos met boomgaard op 1 hectare is een initiatief van de stichting Ecovrede. Binnenkort wordt gestart met de aanplant, zo is er op 16 maart een aanplantactie door schoolkinderen gepland.

De stichting meldt:

“Na realisatie zal het voedselbos behalve passen in de landschapsvisie ook als model staan voor duurzaam voedselverbouwen en geeft mogelijkheden voor educatieve en wetenschappelijke activiteiten. Ook zal het bos ondersteuning geven in het verhelpen van armoede. Zo kan iedereen in het inspirerende bos tot zichzelf komen en zal een deel van het fruit, groente en noten worden gebruikt voor voedselpakketten.”

Het is geen eenvoudige opgave in ons overgereguleerde land en grond te vinden en de vereiste vergunningen om een dergelijk plan uit te kunnen voeren. De stichting is er dan ook jaren mee bezig geweest.

Syne loopt met ons over het stuk vette kleigrond, waarvan hij vertelt dat de natuur op eigen kracht hier zal moeten overleven, want grondverbetering of iets dergelijks is niet toegestaan. Het bos heeft zo’ n tien jaar nodig om volwassen te worden, maar zal al eerder voedsel kunnen leveren. Er is een grondlaag met groente die in eerste instantie voedsel oplevert, daarna komen de fruit en bessenstruiken en vervolgens de vruchtbomen.

forest-garden1In een voedselbos wordt het natuurlijk ecosysteem (bv een bos) nagebootst om zo voedsel te verbouwen. Het bijzondere hiervan is dat, omdat het ecosysteem zichzelf in stand houdt, en er in principe geen onderhoudswerkzaamheden (b.v. omploegen) hoeven te worden verricht. Het resultaat is een permanente
voedselvoorziening. Voedselbossen of eetbare bostuinen zijn één van de onderdelen van permacultuur die veel enthousiasme opwekken. Een voedselbos zorgt, door gebruik te maken van 7 lagen beplanting, bijna automatisch voor het aantrekken van veel biodiversiteit en gezonde, levende bodems.

De bossen zijn daarmee echte oplossingen voor de mens, de natuur en de aarde. En daarom moet het aantal voedselbossen sterk toenemen. Daarvoor is permacultuurnederland op zoek naar enthousiaste voedselboswachters!

Een gratis downloadbare cursus die de basisprincipes van permacultuur uitlegt en een database met rond de 400 eetbare planten en paddenstoelen die in Nederland groeien zijn te vinden op www.permacultuurnederland.org

Rob Vellekoop, 15 maart 2016

steundlm336x140

8 Comments

  1. En waar kunnen burgers IN NEDERLAND zulke bossen kopen ? Ik ben er al 30 jaar naar op zoek, maar die zijn dus niet te koop. Het idee is helemaal niet nieuw, maar op een paar uitzonderingen in Nederland niet uitvoerbaar.
    Anders had ik het al lang gedaan hoor.

  2. Goed artikel Rob,

    Het zou natuurlijk veel makkelijker moeten zijn om voedselbossen aan te leggen in ons overgereguleerde land.
    Grondprijzen, van wie is de Aarde eigenlijk, zijn belachelijk hoog. Overheden ook lagere als provincies bulken van het geld. Ze zouden grond kunnen opkopen en die verdelen onder kleinschalige ondernemers en groepen met verstand van en hart voor biodidversiteit en echt samen delen. Helemaal geen beheer lijkt mij trouwens schier onmogelijk. In principe wordt dan alles bos.

    Een ruime wisselteelt in een groentetuin is trouwens niet een negatief verschijnsel maar kan de bodem ook versterken. Voedselbossen kunnen een enorme positieve impact hebben op de samenleving en de leefomgeving.
    In kale vlaktes zorgen ze voor een rust – en schuilplaats voor veel dieren. Een voedselbos mits wij als mens weer niet te veel gaan plukken en graven voor eigen consumptie is een totaal vorm van echt samen, dus ook met de dieren, delen.

    Er is nog wel veel werk aan de winkel. Want met een stukje grond en aanplanting volgens bovenstaande principes, en ruimtelijk geregel ben je er nog niet. Wat te denken van de overregulering door waterschappen, waarin de intensieve land- en tuinbouw,een flinke stem hebben betreffende hoogte van waterstanden.Deze zijn vaak veel te laag en kunnen belemmerend werken op een voedselbos. Dus ja, de gehele land-en tuinbouwsector met hun geduchte en agressieve lobby zal ook fundamenteel op de schop moeten.

    Maar goed een voedselbos kan de gemiddelde burger en vooral ook kinderen veel dichter bij eerlijke gezonde voeding en natuur brengen. Vandaar uit kan er dan weer meer druk komen op de politieke elite.

    Vroeger maakten men bij de aanleg van boerenerven eigenlijk ook al gebruik van permacultuur en voedselbosprincipe’s. Dus alles is niet geheel nieuw natuurlijk. Zon, wind, en water bepaalden de aanleg van dat stukje zelfvoorzienendheid. En ga je nog een stukje terug dan maakten maan- en zelfs planetenstanden ook deel uit van de voedselvoorziening. De biologischdynamische landbouw maakt daar nu nog steeds gebruik van.

    Ik maak nog dankbaar gebruik van de aanleg van onze boerentuin, zo’n 130 jaar geleden. Zo’n voedselbos betekend eigenlijk ook dat we onszelf opnieuw aan het uitvinden zijn. Nu nog een onvoorwaardelijk basisinkomen volgens oorspronkelijke basisprincipes en de Aarde wordt voor een ieder een stuk zonniger. Een groot ontspannen voedselbos! Dat lijkt mij een goed toekomstbeeld.

    • Ik kan je helemaal volgen en het is wat ook zou moeten gebeuren maar begrijp ook dat deze mooie ideeen haaks staan op de opvattingen van de gevestigde macht die niets liever wil als dat alle bestaansbronnen niet worden overgegeven aan het volk. Daarintegen willen ze agenda 21 doordrijven waarbij alle voedselafhankelijkheid door de grote corporaties voorzien wordt. En volgens het model van de eco-fascisten alle landbouwgronden terug gegeven moeten worden aan ‘de natuur’, de mens verboden wordt zelf iets te telen voor eigen consumptie enz.
      Zolang dat giftige gedachtengoed niet is uitgeroeid en de mens zijn geboorterecht niet heeft teruggeclaimd en zich heeft losgerukt van de greep van de voedselcorporaties (die vaak ook veel gif in het vreten smijten) , is er nog een lange weg te gaan.

Reacties zijn gesloten bij dit onderwerp.