Europa in greep van illusie: geloof in terreurdreiging

De Belgische overheid gelooft in een concrete dreiging van aanslagen in Brussel met wapens en explosieven, daarom is voor het hele Brussels Gewest het dreigingsniveau naar fase vier, de hoogste fase, opgevoerd met ingang van afgelopen zaterdag.

De regering Michel heeft vier maatregelen genomen: het afgelasten van grote evenementen, het stilleggen van het metroverkeer, meer politie en militairen op straat en er is een telefoonnummer geopend waar Brusselaars informatie en advies kunnen krijgen.

De bevolking gelooft dat de overheid te vertrouwen is op dit punt en blijft massaal thuis. Wie kan zich voorstellen dat er niet echt iets aan de hand is? Wie kan zich voorstellen dat dit fake zou zijn?

Stel dat in de toekomst terreurdreiging gebruikt gaat worden als middel om burgers het zwijgen op te leggen, gaan wij hiermee dan akkoord? Ja, want dat doen we nu al. Een reporter van het NOS-journaal verklaarde gisteren al dat hem gevraagd was zich wat de berichtgeving over Brussel op de vlakte te houden. Hieraan gaf hij gehoor, zei hij.

Er zijn tal van dreigingen die echter veel gevaarlijker zijn dan de dreiging van een terroristische aanslag. Zie daarvoor mijn artikel over de voornaamste doodsoorzaken. De dreiging dat mensen komen te overlijden aan een terreuraanslag is zo klein dat het zelfs niet voorkomt in algemene statistieken. De kans dat iemand sterft in het verkeer, aan kanker of een hart- of vaatziekte is 3 op iedere 1000 mensen.

Zetten we nu alles stil omdat mensen in het verkeer doodgaan? Leggen we het openbare leven lam totdat er geen mensen meer overlijden aan kanker?

Op tal van gebieden nemen burgers de overheid niet meer serieus. Er heerst zelfs een algemeen wantrouwen in alles wat de overheid doet. Blijkbaar geldt een uitzondering voor terreur. De overheid signaleert een dreiging van terreur, plakt hier een cijfer op en burgers volgen braaf de aanwijzingen van politie en justitie. Op dat moment vertrouwt de burger de overheid weer. Zonder dat daar een reden voor is. De overheid van voor de terreuraanslag in Parijs is namelijk dezelfde als die er na. En hoe zinvol is het zogenaamd afgrendelen van een stad voor de veiligheid van de burgers tegen een terreuraanval?

Mensen geloven in illusies. Deze bieden zekerheid. In tijden van terreuraanslagen geloven mensen dat de overheid betrouwbaar is, dat de overheid hen zal beschermen. Zij laten zich daarbij leiden door hun gevoel van angst. Als de belastingaanslag binnenkomt gelooft de burger daarin niet meer en overheerst een gevoel van wantrouwen. Mensen kijken kritisch naar de belastingaanslag en controleren deze aan alle kanten. Waarom kijken we niet kritisch naar een overheid die op bepaalde tijden opeens gelooft in een terreurdreiging?

In tijden van crises grijpen mensen terug op dat wat hen in hun jeugd is geleerd: luister naar degenen die je verzorgen en beschermen. Deze illusie van vertrouwen doet ons weer gehoorzamen aan de overheid, als onze plaatsvervangende ouder, omdat we dat zo hebben geleerd. Ook nu weer. (meer over illusies en op welke manier deze ons leven beheersen: zie Nieuwe Tao)

Rob Vellekoop, 23 november 2015