Als je wilt zien hoe de armen sterven, kom naar Grenfell Tower

De dichter Ben Okri velt in zijn gedicht over Grenfell Tower een keihard oordeel en toont een hartverscheurend beeld van de armen die verbrandden door de brandbare gevelbedekking. Het gebouw moest er tiptop uitzien voor de rijken, omdat het anders de waarde van hun huizen aan zou tasten.

“Sometimes it takes an image to wake up a nation from its secret shame.”
Ben Okri leest zijn bijzonder nieuw gedicht voor over Grenfell Tower pic.twitter.com/bxjOkoXKVX

— Channel 4 News (@Channel4News) 27 juni 2017

‘Grenfell Tower, June, 2017’ is een Engels gedicht van de Nigeriaanse schrijver Ben Okri.
Om geld bij elkaar te krijgen voor de familie van de slachtoffers van de brand in Grenfell Tower en voor de overlevenden.

Het was als een verbrande luciferdoos in de lucht.
Het was zwart en lang en verbrand in de lucht.
Je zag het door de bloeiende stronk van bomen.
Je zag het voorbij de okeren torenspits.
Je zag het in de tranen van hen die overleefden.
Je zag het door de woede van hen die overleefden.
Je zag het langs de posters van hen die tot as verbrand waren.
Je zag het langs de posters van hen die naar hun dood sprongen.
Je zag het door de tv beelden van vlammen door ramen
Terwijl het langs de aluminium bekleding omhoog ging
Je zag het in geprinte beelden van vlammen die uit het dak kwamen.
Je hoorde het in de luide stemmen op straat.
Je hoorde het in de kreten in de lucht die janken voor rechtvaardigheid.
Je hoorde het in de cafés de straten de kelders de huizen.
Je hoorde het in het gehuil van vrouwen en de stille schreeuw
Van wezen die door straten lopen
Je zag het in je baby die vannacht niet kon slapen
Rondspokende geesten die dwalen in het gebied en nog steeds proberen
Te ontsnappen aan het vuur dat op hen afkwam zwart en verstikkend.
Je zag het in je dromen van de doden die vragen of leven
Geen betekenis had voor de armen in het land.
Waar de armen sterven in de vlammen zonder waarschuwing.
Maar als je het met je ogen zag leek het dat wat de ogen zagen
Niet klopte niet kan kloppen niet zal kloppen.
Je zag het in de lucht, groot en zwart en verbrand.
Je telde de ramen en telde de verdiepingen
En zag het zieke geel van half verbrande gevelbekleding
En wat je zag kon alleen gezien worden in een nachtmerrie.
Zoals een oorlogsgebied die komt naar de diepten van een modieuze stad.
Zoals een oorlogsgebied hier in de stad.
Te kijken met de ogen die alleen kijken
In nachtmerries die van de dag de nacht maken, die de wereld op zijn kop zetten.

Zij die leefden zijn nu dood
Zij die adem haalden zijn van de levende aarde gevlucht.
Als je wilt zien hoe de armen sterven, kom kijken naar Grenfell Tower.
Kijk naar de toren, en laat een wereldveranderende droom bloeien.

Bewoners van het gebied noemen het het crematorium.
Het heeft onthuld de onderstromen van onze tijd.
De armen dachten dat stemmen voor de rijken hen zou beschermen.
De armen die alles geloofden wat de kranten zeiden.
De armen die luisterden met hun angsten.
De armen die leven in hun kamers en dromen voor hun kinderen.
De armen zijn jij en ik, jij in je tuin van bloemen,
In je huis van boeken, die staren van veraf
Naar een lot dat trekt dichtbij met een andere naam.
Soms is er een beeld voor nodig om een land wakker te maken
Van zijn geheime schaamte.
En hier is het iedere naam
Van iemand verbrand tot de dood, op de trappen of in hun kamer,
Die geen idee hadden waarvoor ze stierven, of hoe ze werden bedrogen.
Zij gingen niet dood toen zij stierven; hun dood vond al veel eerder plaats.
Het vond plaats in de geest van mensen die zij nooit zagen.
Het gebeurde in de winst marges. Het vond plaats in de wetten.
Zij stierven omdat geld bespaard en gemaakt kon worden.

Zij die leefden zijn nu dood
Zij die adem haalden zijn van de levende aarde gevlucht.
Als je wilt zien hoe de armen sterven, kom kijken naar Grenfell Tower.
Kijk naar de toren, en laat een wereldveranderende droom bloeien.

Zij noemden de toren lelijk; ze noemden het een doorn.
Er omheen mooie mensen in hun mooie huizen
Wilden niet dat de lelijke toren hun huizenprijzen zou ruïneren.
Tien miljoen werd uitgegeven om de toren te omhullen met gevelbekleding.
Was het ooit tevoren getest behalve op deze doorn,
Was het ooit getest voor vuur, was het uitgeprobeerd in een brand?
Maar de toren zag er hierdoor mooi uit, ja de toren zag er mooi uit.
Maar op vierentwintig verdiepingen, geen enkele sprinkler.
Op vierentwintig verdiepingen geen enkel alarm dat werkte.
Op vierentwintig verdiepingen geen enkele brandtrap,
Alleen een enkele trap ontworpen in de hel, wachtend op een inferno.
Dat is het verhaal van onze tijd.
Maak het mooi aan de buitenkant, maar een dodelijke val aan de binnenkant.
Maak het holle mooi klinken, maak het lege er mooi uit zien.
Dat is alles wat ze zullen zien, hoe het er uit ziet, hoe het klinkt, niet hoe het echt is, ongezien.
Maar als je echt kijkt kan je het zien, als je echt luistert kan je het horen.
Je moet onder de gevelbekleding kijken.
Daar is overal bekleding.
Politieke bekleding, economische bekleding, intellectuele bekleding — dingen die er goed uit zien
Maar die geen centrum hebben, die geen hart hebben, geen enkele morele vulling.
Ze spreken de woorden uit, maar de woorden zijn hol.
Ze maken de gebaren en de gebaren zijn oppervlakkig.
Hun lichamen komen naar de verbrande toren maar hun zielen volgen niet.

Zij die leefden zijn nu dood
Zij die adem haalden zijn van de levende aarde gevlucht.
Als je wilt zien hoe de armen sterven, kom kijken naar Grenfell Tower.
Kijk naar de toren, en laat een wereldveranderende droom bloeien.

De stemmen hier moeten spreken voor de doden.
Spreek voor de doden. Spreek voor de doden.
Kijk naar hun foto’s naast elkaar op de muren.
Armoede is zijn eigen kleur, zijn eigen ras.
Zij waren moslim en christen, zwart en wit en kleuren er tussenin.
Zij waren jong en oud en mooi en van middelbare leeftijd.
Zij waren meisjes in hun mooiste jurken met open harten voor de toekomst.
Er was een oude man met zijn kleinkinderen;
Er was Amaya Tuccu, drie jaar oud,
Verbrand tot as voordat zij de leugens van de wereld kon zien.
Er zijn namen die mensen werden die droomden
Van faam of tevredenheid of opleiding of liefde
Die nu as zijn van een uitgebrande schil van cynisme.
Er waren twee Italianen, liefelijk en jong,
Die in het inferno met hun mobieltjes aan het bellen waren met hun vrienden
Terwijl de rook van winsten hun stemmen verstikten.
Er was een baby van vele verdiepingen naar beneden gegooid
Door een moeder die wist dat hij anders zou sterven.
Er waren er die sprongen door hun ramen
En zij die stierven omdat hen werd gezegd in hun brandende kamers te blijven.
Er was een klein meisje in brand
Gezien die sprong van de twintigste verdieping.
Moet ik nog meer zeggen.

Zij die leefden zijn nu dood
Zij die adem haalden zijn van de levende aarde gevlucht.
Als je wilt zien hoe de armen sterven, kom kijken naar Grenfell Tower.
Kijk naar de toren, en laat een wereldveranderende daad bloeien.

Altijd is er die tegenstrijdigheid
Tussen wat gebeurt en wat ons wordt verteld.
De officiële cijfers bleven staan op dertig.
Waarheid in de wereld is zeldzamer dan goud.
Lichamen naar buiten gebracht in het donker
Lichamen nog steeds in het donker.
Donker de rook en donker het hoofd.
Zij die leefden zijn nu dood.
En terwijl de toren vlam vatte stapten zij
Over lichamen op de trappen
Omdat het pikdonker was.
En zij die overleefden slapen als vluchtelingen op de vloer
Van een sport centrum.
En zoals schepsels bang van het donker,
Een hoge figuur kwam langs,
Sprak met de politie en moedige brandweerlieden,
Maar vermeed de slachtoffers,
Wiens harten dreiging uitstraalden.
Zij die ademden zijn van de aarde gevlucht.
Maar als je naar Grenfell Tower gaat, als je jezelf kan losmaken
Van je tennispartijtjes en je perfecte dinners
Als je er naar toe gaat terwijl het zwarte skelet van die levende toren
Er nog staat, onecht in de lucht, een waarschuwing voor dezelfde torens om te vrezen,
Je zult de lucht ademen dik met verdriet
Met vrouwen die spontaan huilen
En kinderen die verbaasd ronddolen
En mannen die stiekem een traan wegvegen uit hun oog
En mensen die met ongeloof staren naar deze geheimzinnige vorm in de lucht
Je zal de bomen zien met hun bladen groen en schoon
En je zal inademen de wierook bedoeld om de lucht van ongeluk te reinigen
Je zal bedden van bloemen zien
En witte papieren muren snikkend met woorden
En kandelaars brandend voor de zegen van de doden
Je zult de ware betekenis van gemeenschap zien
Voedsel gedeeld en verhalen verteld en vrijwilligers overal
Je zult de lucht inademen van verbrandingsovens
Gemengd met bloemenextract.
Als je wilt zien hoe de armen sterven, kom kijken naar Grenfell Tower.
Geef betekenis aan deze personen als je dat wilt
Omdat de geest leeft waar de waarheid niet kan doden.
Tien miljoen besteed aan verkeerde bekleding in een brand waar honderden verloren alles wat ze hadden.
Vijf miljoen aangeboden ter verlichting
Moet een land maken dat het zijn geloof verandert.
Een beeld geeft leven en een beeld doodt.
Het hart onthult zichzelf voorbij politieke vaardigheden.

In deze tijd van bezuinigingen
Sterven de armen voor de welvaart van anderen.
Kwekerijen en bibliotheken vervagen van het land.
Een vreemde tijd geeft vorm aan het strand.
Een zwaard van het lot hangt over de doofheid van de macht.
Kijk naar de toren en laat een nieuwe wereld veranderende gedachte bloeien.

Vertaling Rob Vellekoop