Slowakije vecht ISDS vonnis aan van 29,5 miljoen

Slowakije vecht de uitspraak van een ISDS tribunaal aan waarbij het land veroordeeld werd om meer dan 20 miljoen euro te betalen aan een Slowaakse zorgverzekeraar Union (dochtermaatschappij van Achmea), omdat volgens de verzekeraar het land de winstkansen van het bedrijf verkleinde.

In 2007 verbood een Slowaakse gezondheidswet het maken van winst door zorgverzekeraars (in Nederland maken de zorgverzekeraars meer dan 1 miljard winst per jaar). Achmea had het jaar daarvoor een dochtermaatschappij Union opgericht om te kunnen profiteren van de geprivatiseerde gezondheidsmarkt. Toen de wet in 2007 van kracht werd diende de verzekeraar een claim in tegen de Slowaakse staat omdat ze vond dat de winstkansen nu negatief beïnvloed werden.

Deze zaak is gevoerd voor een zogenaamde ISDS rechtbank. Die zoals bekend geheim is en gevoerd wordt met drie juristen als rechters of arbiters. Een jurist uit het land dat de zaak voert, een jurist die de multinational naar voren heeft geschoven en een neutrale jurist. De beslissingen van deze rechtbanken zijn bindend. Achmea maakte daarbij gebruik van de mogelijkheden die het bilaterale verdrag tussen Slowakije en de Nederlandse staat biedt.

Slowakije verloor de zaak tegen Achmea in december 2012. Het land werd veroordeeld tot compensatie van niet behaalde winst aan Achmea voor 22 miljoen euro plus 3 miljoen aan gemaakte kosten.

De Slowaakse regering ging echter in beroep bij het Duitse Federale Hof en weigerde het bedrag ondertussen uit te betalen. Hierop stapte Achmea naar een Luxemburgse rechtbank die in 2013 beval tot beslaglegging van 29,5 miljoen euro aan middelen van Slowakije om deze over te dragen aan zorgverzekeraar Achmea.

Het Duitse Federale Hof accepteerde het Slowaakse verzoek om het dispuut voor te leggen aan het Europese Hof van Justitie, die zich nu zal moeten uitspreken of een internationale overeenkomst tussen Nederland en Slowakije, die investeerders steunt en beschermt, niet strijdig is met het Europese recht.

De Slowaakse Minister van Financiën zegt (Slovak Spectator):

 “Dit is precies de stap die we hebben verwacht en dit kan een absolute omkering betekenen van het geschil. Wij gaan er van uit dat uitspraken van lagere rechterlijke instanties de belangen van ons land schaden en tegenstrijdig zijn met Europese wetgeving.”

Via verdragen tussen landen hebben investeerders een dergelijke grote macht gekregen dat zij democratisch genomen beslissingen, zoals de keuze van Slowakije in 2007 om zorgverzekeraars te verbieden winst te maken, te niet kunnen doen. Op dat moment staan zij boven de wet en tasten zij de democratie aan. Datzelfde lot staat ons te wachten via de zogenaamde vrijhandelsverdragen als TTIP en CETA.

Rob Vellekoop, 15 mei 2016