Beweging betekent dat zekerheid niet bestaat

Als je op reis bent, zoals ik onafgebroken vanaf eind februari tot begin april, is het heel duidelijk dat er alleen maar actie en beweging zijn. Voortdurend word ik geconfronteerd met nieuwe plaatsen, indrukken, die ik volgens een min of meer vast programma voorgeschoteld krijg. De enige vastigheid die ik heb, is een camper waarmee ik de reis maak. Het tourprogramma van iedere dag een andere plaats, 36 op rij, met om de zes dagen een dag pauze, ligt ook vast. En feitelijk liggen die zaken evenmin vast, maar geven hier wel meer schijn van.

Zekerheid en vastigheid vormen de bases van ons leven. Gebrek hieraan of de dreiging dit tekort te komen bezorgen ons angst.

Helaas is iedere zekerheid een fictie. Het bestaat niet in een wereld die voortdurend in beweging is. Alles is aan verandering ondergeschikt. Wij ook. Ieder mens, niemand kan met zekerheid zeggen dat hij weet of hij een seconde na nu nog in leven is. Ook dit kan je dan weer zien als een beweging, want zelfs de dood zet ons lichaam niet stil en waarschijnlijk ook niet onze beleving, die we dood noemen.

We klampen ons vast aan dingen die we stil proberen te zetten, die even adempauze geven in een stroom van leven dat eindeloos doorgaat zonder einde. In feite is dat een illusie, een zinsbegoocheling, want niets kunnen we stilzetten, alles vervolgt eindeloos zijn weg. Iedere molecuul of deeltje draait door als een perpetuum mobile.

We drijven mee in een stroom van leven, dat soms kolkt van de hectiek en soms kabbelend zijn weg vervolgt, maar altijd in beweging is. Soms verzetten we ons en proberen tegen de stroom in te zwemmen, dat doen we wanneer we het oneens zijn met wat er gebeurt. Tegen de omstandigheden die ons overkomen gaan we in verzet. Dat uit zich dan in boosheid of verdriet. Vervolgens leert het ons dat deze reactie ons niets brengt. De stroom gaat toch door en vervolgt onverbiddelijk zijn weg. We kunnen er alleen iets aan doen nadat we geaccepteerd hebben dat alles doorgaat. Wat we dan kunnen doen is de route iets verleggen en bijvoorbeeld aan de rechter kant langs de boomstam gaan die in de rivier drijft.

Een van de instrumenten die we gebruiken om stil te staan in die stroom is het woordje ‘is’. Met ‘is’ pinnen we iets vast, houden we iets beet dat anders met de stroom verder gaat of ons passeert. Het lijkt nog het meeste op een foto. Een vastlegging van een moment gevangen in een beeld. Wanneer we het vasthouden blijft het even binnen ons bereik.

Let maar eens op de woorden die we gebruiken in onze gesprekken. Voortdurend is daar het woordje ‘is’. Die een toestand beschrijft of een label, een etiket dat alles even moet doen stil staan.

Definities van zaken zijn vertalingen van het woord ‘is’. We vangen een gedachte en leggen deze vast in een definitie. Een reeks woorden zetten we achter elkaar die een beschrijving geven, die in feite iets vastlegt alsof we er een foto van nemen. Dat vastleggen suggereert ook dat we dat met ons leven kunnen doen. Denk bijvoorbeeld aan het kopen van een huis of het verkrijgen van iets in bezit. Het lijkt alsof we er dan in zijn geslaagd om die eeuwige beweging stil te zetten en te slim af te zijn. We houden namelijk het huis binnen onze invloedssfeer. Althans dat willen we onszelf doen geloven en wat we bezitten, hebben we letterlijk in de hand.

Toch beweegt alles door en glipt ons als los zand door de vingers. Pas als we dat accepteren kunnen we rust vinden in de stroom van ons leven terwijl we al maar verder gaan in die eindeloze stroom van gebeurtenissen.

In Nieuwe Tao beschrijf ik de illusies die we gebruiken om vastigheid aan ons leven te geven.

Rob Vellekoop, 7 maart 2016