Van 1974 tot 1979 vindt een succesvol basis inkomen experiment plaats onder de naam “Mincome Program” in een kleine Canadese stad. Onderzoeker Evelyn Forget is een van de personen die de sociale gevolgen bestudeerde van het gegarandeerde inkomen experiment. Zij vertelt meer over haar bevindingen 20 jaar nadat het experiment is afgesloten.

Zou je jezelf aan ons kunnen voorstellen en vertellen hoe je geïnteresseerd raakte in het basis inkomen?

Ik ben professor economie aan de medische faculteit van de universiteit van Manitoba en mijn voornaamste interesse is de kosten van de gezondheidszorg. Je hoeft niet lang in de zorg werkzaam te zijn om er achter te komen dat veel ziekteverschijnselen worden veroorzaakt door armoede. Mensen zijn ziek doordat ze arm zijn. Ik kende het Mincome experiment uit de zeventiger jaren, maar kende niet de resultaten. Ik vroeg me af of er een manier was om terug te keren en de deelnemers op te zoeken om te kijken welk effect het basis inkomen heeft gehad op hun leven en dat van hun kinderen.

Jouw research was de belangrijkste van het Mincome’s basis inkomen experiment. Kan je ons vertellen wat de motivatie achter het experiment was destijds? Hoe werd het experiment gehouden? Hoe lang duurde het?

Het experiment startte in 1974 en werd beëindigd in 1979. Het werd gehouden op twee plaatsen in Manitoba — Winnipeg (toen 450.000 inwoners) en het stadje Dauphin (10.000 inwoners). Het bijzondere aan Dauphin was dat alle gezinnen, die in het stadje woonden, deelgenomen hebben aan het experiment en inkomen ontvingen wanneer hun inkomen laag genoeg was. Niet iedereen kreeg geld, maar iedereen werd toegezegd dat, indien hun inkomen laag genoeg was zij steun zouden krijgen.

Het doel van het experiment was om uit te zoeken of mensen zouden stoppen met werken of minder uren gingen werken indien zij een gegarandeerd inkomen zouden krijgen. Veel mensen dachten dat de werkuren aanzienlijk zouden afnemen.  Ik wilde weten of er andere effecten waren — of mensen gezonder werden en of zij langer op school bleven.

Sommige critici beweren dat mensen aan het werk bleven omdat zij wisten of bang waren dat dit experiment zou stoppen. Heb je argumenten voor of tegen deze zienswijze?

Het bestaande sociale systeem had een sterke remmend effect op arbeid. Destijds betekende elke verdiende dollar een afname met hetzelfde bedrag van de uitkering. MINCOME creëerde een voordeel doordat van elke verdiende dollar 50 cent ingehouden werd. Niemand wist natuurlijk of het programma door zou gaan, maar de meeste mensen wisten dat het een pilot was en dat het uiteindelijk zou stoppen. Het tijdelijke programma argument vind ik niet overtuigend. Wanneer mensen onverantwoordelijk zijn, zouden zij dan werkelijk vier jaar verder kijken om te bepalen op welke manier zij zich zouden gedragen?

Heb je een negatief effect op de huizenprijzen waargenomen, op goederen of van andere prijzen?

Die zijn niet waargenomen. Het was een tijd van enorme inflatie in het hele land, waardoor prijsstijgingen niet aan dit programma te wijten kunnen zijn.

Op welke manier werd het inkomen gegeven? Op welke manier werd voorkomen dat zij niet meer dan een keer per maand geld ontvingen? 

Zij kwamen op het kantoor en vulden formulieren in en maakten een loonstrookje. Hun identiteit werd gecontroleerd.

Wat zijn de meest opvallende resultaten die je hebt gezien?

Mijn eigen research (pdf) keek niet naar arbeidsprestatie. Andere economen onderzochten dat in de 80er jaren en zij ontdekten dat twee groepen minder werkuren maakten. Getrouwde vrouwen gebruikten hun gegarandeerde inkomen om meer tijd te kunnen besteden aan het moederschap. Wanneer zij vanwege zwangerschap vrij namen bleven zij langer thuis. En in de tweede plaats verminderden de pubers, met name de jongens, hun arbeidsuren doordat zij hun eerste fulltime baan op latere leeftijd namen.

Dat was het begin van mijn eigen onderzoek. Ik vroeg me af, als zij niet werken betekent dit dan dat zij langer op school blijven? Een van de resultaten van mijn onderzoek is dat het langer duurde voordat de middelbare school werd afgemaakt.

Mijn belangrijkste bevindingen gingen over de gezondheidskosten. Ik gebruikte medische zorg resultaten om te laten zien dat de ziekenhuiskosten met 8,5% afnamen. Dit kwam doordat er minder ongevallen en minder ziekenhuisopnames met geestelijke gezondheidsklachten waren.

Een van de dingen die jij waarnam was dat weinig mensen stopten met werken. Hoe verklaar je dit en hoe verhoudt het zich tot andere experimenten in de VS?

Amerikaanse experimenten hadden dezelfde resultaten. Weinig mensen stopten met werken en bijna niemand met een fulltime baan ging minder uren werken. Dit kwam doordat een goed georganiseerd basis inkomen voordelen biedt aan mensen om te werken. Het werkt beter als aanvulling op het inkomen van werkenden met een laag inkomen dan andere vormen van maatschappelijke steun.

Hoe komt het dat dit experiment en zijn data lange tijd niet geanalyseerd werden? En waarom besloot jij er mee te gaan werken?

Regeringen wisselden. De experimenten werden door centrum linkse regeringen gesteund aan het begin van de 70er jaren. Aan het eind van de 70er jaren werden deze regeringen vervangen door centrum rechtse regeringen zowel op provinciaal als federaal niveau. Dit kwam grotendeels door de economische gebeurtenissen van de 70er jaren – inflatie, werkloosheid, olieprijzen, hoge rente tarieven. Dit betekende dat regeringen minder geïnteresseerd waren in armoede en meer geïnteresseerd in andere kwesties zoals het stabiliseren van de prijzen.
Ik weet dit omdat ik toen student was en mijn economie professoren vertelden mij dat dit experiment een revolutie zou betekenen voor het sociale programma van Canada. Dit zou de basis worden voor maatschappelijke gerechtigheid.

Herinneren de inwoners van Dauphin zich nog steeds het experiment? Wat vinden zij er nu van? En wat vinden de mensen die toen werkten ervan?

We hebben met beide groepen mensen gesproken. Veel deelnemers herinneren zich het nog en zijn dankbaar voor de mogelijkheden die MINCOME hen en hun kinderen bood. Zij noemden allen scholing — of zij konden een training voor een baan krijgen of hun kinderen bleven naar school gaan. De meeste mensen die ik sprak dachten dat het voortgezet zou worden. De onderzoekers — met name de interviewers waren allemaal jonge studenten — waren enthousiast over hun ervaringen. Weinigen hadden enig idee over de ernst van de armoede die bestond of over het gemeenschapsleven destijds in Manitoba. Velen werden academici of sociale hervormers.

Hielp het experiment mensen te overtuigen over het basis inkomen in Canada? En hoe ging het met jouw werk? Is het relevant voor het hedendaagse debat?

Evelyn Forget

Interessant dat je dit vraagt: ‘Nee, veel mensen voelen zich nog ongemakkelijk bij het basis inkomen. Ik sprak vele mensen die het idee ondersteunen, maar velen denken dat het te duur is en dat mensen moeten werken voor hun levensonderhoud. Net zoals in de late 70er jaren denken veel mensen dat we ons sociale gerechtigheid niet kunnen permitteren.

Maar mensen praten weer over het basis inkomen. Het verschijnt in de pers en regelmatig in openbare discussies. Een van de grootste supporters in Canada is senator Hugh Segal, die een conservatief is! Hij promoot het bij zakenmensen en politici.

Het is hartverwarmend dat veel van de beste veranderingen die zijn aangebracht in het sociale stelsel lijken op het basis inkomen, alhoewel zij slechts gericht zijn op kleine groepen van de bevolking. In Canada ontvangen bejaarden met een klein inkomen een basis inkomen aanvulling die lijkt op een gegarandeerd inkomen voor ouderen. Mensen met jonge kinderen ontvangen een nationale kinderbijslag, die lijkt op een gegarandeerd inkomen voor mensen met jonge kinderen. Geen van deze oplossingen zijn zo groot als ze zouden moeten zijn, maar ze bestaan. Ik denk dat de volgende stap is om te kijken naar een basis inkomen voor de rest van ons.

Zijn er andere experimenten op het moment in Canada in voorbereiding? En hoe anders zou je tegenwoordig het experiment uitvoeren?

Voor zover ik weet zijn er geen plannen. Iedereen doet het op zijn eigen manier, maar ik denk dat het basis experiment echt heel goed was. Ik geloof wel dat ik een betere manier heb om gezondheidscijfers te verzamelen dan de onderzoekers toen, maar dat komt doordat er andere databronnen beschikbaar zijn.

Kan je ons iets vertellen over de situatie van het basis inkomen in de Canadese maatschappij?

Ik denk dat ik dit al beantwoord heb. Het staat niet op de agenda, in ieder geval niet met de naam basis inkomen. Ik denk dat mensen liever spreken over ‘ terug te krijgen gezinsbelasting’ die hetzelfde benadert.

Wat zijn de vooruitzichten van een basis inkomen in Canada?

Dat is moeilijk te zeggen. Ik denk dat het nog ver weg is, maar er zijn sterke voorstanders in het politiek spectrum. Zolang we het idee levend kunnen houden zal er over nagedacht worden. Een van de moeilijkheden van Canada is het federale systeem. Alleen de federale regering zou een dergelijk plan steunen, maar maatschappelijke bijstand is een provinciale verantwoordelijkheid. Het zal een uitdaging voor alle provincies zijn om overeenstemming over een dergelijk plan te krijgen en het vraagt sterk leiderschap op nationaal niveau. Ik zie de huidige regering hiervoor niet het initiatief nemen.

Bron: Basic income UK
Vertaling Rob Vellekoop